July 2009


Labai sa tradusidura in cadelanu de sa Carta de S’Acadèmia.
Depeus torrai gràtzias a Eugeni Pont Torres, studiosu cadelanu e amigu de s’Acadèmia.

Estatuts

Eus incingiau su canali Youtube cun totu is filmaus chi eus a cuberai o produsi aingìriu de is chistionis nostas.
Su link ddu agatais in bàsciu a manu dereta (in sa sidebar) ma si-ddu torraus a ponni innoi puru. Po imoi ddoi podeis agatai un’arrogu de su tg de Videolina cun sa presentada de Arrègulas.

Canali Youtube

Labai, eus cuncordau custu FORUM po nosi fueddai de pari de pari asuba de is Arrègulas de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda e lompi diaici a fai bessiri sa Norma Campidanesa sa mellus Norma e sa prus Norma democràtica chi fait oindii.
Eus a arrespundi a chini si presentat cun nòmini e sangunau sceti.
NO EUS A ARRICIRI DE PERUNA MANERA  ABÈTIAS PERSONALIS O FATAS APOSTADAMENTI PO SCULAI SU LOGU.
Duncas scriei cun s’arraxoni de s’interessu po su sardu e cun s’arrespetu chi dexit a su Pòpulu Sardu, a sa Provìntzia de Casteddu e a chini at traballau annus po scriri su lìburu de is Arrègulas.
Gràtzias a totu is chi ant a scriri aguantendi a notu custu disìgiu nostu.

Su Comitau Scientìficu

Forum

S’arrelata chi Giacu Meloni, su segretàriu de sa CSS, at lìgiu eriseru in su Consillu Regionali po s’atòbiu chi ant fatu po arraxonai de sa crisi de sa chìmica in Sardìnnia. Grandu merescimentu de su segretàriu chi at sceberau de chistionai in sardu, finas scriendi s’arrelata sua cunforma a is inditus de s’Acadèmia e de is Arrègulas.
Sa furriadura in sardu est de Ivo Murgia.

SALUDU A SA PRESIDENTI DE SU CONSILLU REGIONALI DE SARDÌNNIA
SALUDU A TOTU IS RAPRESENTANTIS DE SU PÒPULU SARDU

Sa cunfederatzioni sindacali sarda de 24 annus assumancu, de candu est nàscia, est denuntziendi sa crisi de sa chìmica in Sardìnnia. Imoi est ora de nai sa cosa comenti est. Sa chìmica in Sardìnnia est spaciada! E incapas est spaciada in Marghera puru, poita s’ENI at totu cambiau su pianu suu de is imbistimentus e est ghetendi-sì a is energias noas e lìmpias.
Is Sardus ant spèndiu unu sciacu mannu de dinai in custu setori: 2.800 milliardus de is francus bècius (sa lira italiana), si-ddus at donaus a Rovelli, in su 1997, su Crèditu Industriali Sardu, po ndi pesai is impiantus de Portu Durra (Porto Torres) e s’IMI iat dèpiu donai àterus 1.000 milliardus de licuidatzioni a sa famìllia Rovelli. Giai in is annus ’90 s’ENI iat incumentzau s’arrevolutzioni tennològica in is impiantus suus prus importantis e candu iat torrau a assetiai sa cosa, dònnia borta po sa Sardìnnia boliat nai a nci perdi postus de traballu. De unu contu chi eus fatu nosu, ndi est bessiu a pillu chi po sa chìmica in Sardìnnia eus spèndiu su tanti de duus pianus de Rinascita.
Su chi ndi eus tentu comenti a stipèndius o àteru guadàngiu econòmicu po su logu nostu est tropu pagu e no abastat mancu a arrangiai su dannu chi s’at lassau s’indùstria de s’ENI po su chi spetat a s’ambienti o a is maladias, càntzeru etc., chi s’agataus aundi totu ant traballau is indùstrias. Sa positzioni de sa CSS est crara.
Nosu boleus s’unioni de su pòpulu sardu po sa chistioni chi seus arrexonendi oi, cun custas cunditzionis:
1
A nci bogai de s’ìsula nosta a s’ENI cun dinnidadi e firmesa. Nosu Sardus si-ndi depeus stantargiai po nci bogai a s’ENI, chi at fatu dannu meda in Sardìnnia. Naraus cun craresa, arremonendi a su poeta latinu Virgìliu, “Timeo Danaos et dona ferentes ”. No si penseus una cosa chi no est, s’ENI s’iat a podi arrendi puru a su chi bolit sa polìtica o su sindacau o su pòpulu, mancai lassendi in Sardìnnia is traballus peus, is prus chi imbrutant su logu, is chi nemus bolit prus in Europa. E custu puru est un’arregalu aferenau, poita iat a bolli nai a spendi àteru dinai, meda, po su Stadu o po sa Regioni, e is postus de traballu chi s’iant a aturai iant a essi pagu cosa diaderus, forsis po unus cantu mesis sceti, comenti est giai capitau in su tempus passau.
2
S’ENI paris cun su Guvernu de sa Repùbrica, chi po mesu de su Ministèriu de su Tesoru est unu de is atzionistas suus prus mannus, prima de si-ndi andai, si depit pagai totu su dannu chi s’at fatu.
3
Is espertus de sa Regioni depint carculai su dinai de depi pediri a su Stadu e custu dinai bolit torrau a imbistiri po limpiai su logu e po ddu torrai comenti fiat prima.
Ghetaus su bandu po ca is giòvunus nostus, laureaus in ingennieria, biologia, geologia etc. e is operajus nostus agatint traballu luegus in is traballus de bonìfica. Segundu is càrculus nostus, nci est traballu po 20 annus assumancu.
Sa Regioni depit imbistiri in s’energia lìmpia, soli e bentu ainnantis de totu, arrespetendi sa bellesa de su logu. No aceteus cun fortza s’idea de ndi mandai a innoi s’àliga nucleari, ma penseus ca seus un’ìsula de turismu.
Impereus is pannellus de su fotovoltàicu in is zonas industrialis chi no funt traballendi prus e chi funt adanniadas, po mala sorti nosta.
Promovaus un’arreforma bera po modernizai su traballu de su messaju e de su pastori pondendi-ddus in cuntatu cun s’industria po traballai is produtus nostus de su sartu e de su bestiàmini. Imbistaus in sa pisca, in su turismu de is cungressus e culturali a totu annu, in s’artisanau cun is cuncursus temàticus.
Afortieus su tessìngiu, movendi de sa Legler chi bolit torrada a ponni in motu, e su tapetu sardu aicietotu.
Torreus a fai caminai s’economia de sa connoscèntzia e de is tennologias noas e modernas, ponendi stima a s’abilèntzia de is giòvunus nostus.
No est nau chi, andendi beni custas cunditzionis, abascendi su PIL si depat abasciai su tenori de vida de is Sardus puru! No pongaus in menti a custu mitu de su PIL!
Su boboi est spaciau po s’ENI in Sardìnnia, anca at fatu dinareddu e s’at lassau morti e dannu. Est printzipiendi oi, sa festa nosta bera. Nosu Sardus depeus imperai custa crisi internatzionali po cambiai pàgini e pensai a unu svilupu nou.
Festa de su Pòpulu Sardu poita eus agatau s’unioni torra.
Festa poita si seus incarrerendi in su mori de su svilupu nostu beru.
Lìberus de guvernai su svilupu de sa terra nosta, arrespetendi su logu, is comunidadis, sa genti.
Sigurus de aberri una caminera de benistai e de prexu po custu pòpulu nostu e po sa Natzioni Sarda.

Casteddu, su 15 de mesi de argiolas de su 2009

Po sa Delegatzioni Sindacali de sa CSS
Su Segretàriu Generali de sa CSS

Dott. Giacu Meloni

S’Acadèmia agradessit is fueddus de Claudia Lombardo, sa Presidenti de su Consillu Sardu, chi at pubricau un’artìculu in su giornali ”L’Unione Sarda” de su 12 de argiolas e chi si podeis ligi innoi in bàsciu.

La proposta
Nel nuovo Statuto una norma per la lingua sarda

“Sa limba”: per il presidente del Consiglio regionale Claudia Lombardo «serve una norma di tutela formale»

«Un nuovo Statuto con la lingua sarda»

Domenica 12 luglio 2009

Nel momento in cui si sente urgente la scrittura di un nuovo Statuto d’autonomia, il problema di una sostanziale – e non più retorica – difesa e promozione del sardo non può non avere un rilievo statutario.
La nostra lingua deve essere inserita con norma organica nel nuovo Statuto. Non solo perché dallo Statuto vigente l’aspetto linguistico e identitario è ignorato, ma anche per adeguarsi alla normativa che prevede per le Regioni speciali, sedi di lingue di minoranza, di procedere attraverso specifiche previsioni statutarie se si vuole legiferare in merito.
Non ultimo, l’aspetto socio-culturale e di costume. Per il 90 per cento dei sardi, la lingua sarda -insieme al gallurese, al sassarese, al catalano di Alghero e al tabarchino – deve essere promossa e sostenuta perché è parte costitutiva dell’identità, come risulta nella ricerca sociolinguistica fatta nel 2007 dalle Università di Cagliari e di Sassari per conto della Regione sarda. La ricerca ha evidenziato come quasi un milione e mezzo di cittadini sardi ha scoperto, o riscoperto l’identità e, soprattutto, la richiesta che la politica si
occupi della questione. I sardi, in buona sostanza, desiderano che le istituzioni regionali promuovano e sostengano il sardo e le altre quattro lingue alloglotte (minoritarie) con adeguate misure di legge.
Non è mio compito, naturalmente, indicare strade, processi, iniziative. Ma non sarà inutile fornire un quadro di riferimento entro cui il Consiglio regionale dovrà muoversi.
L’Europa e l’Italia hanno adottato norme a tutela del sardo insieme alle altre lingue storiche parlate nella Repubblica. A questo, naturalmente, è necessario attenersi. Ma è nostro obbligo estendere la tutela e l’attività di promozione alle macro varianti linguistiche nel momento in cui si prevede di legiferare in materia. Per di più la normativa in vigore in Sardegna si è mostrata largamente inadeguata a perseguire una valida politica linguistica. Anche se sarebbe sbagliato dire che si sia rivelata inutile. L’esistenza della legge regionale ha
permesso un grande passo in avanti in quella che possiamo definire una “defolclorizzazione” del sardo.
Diversa la valutazione per l’idea di procedere alla standardizzazione del sardo con la sperimentazione della Limba sarda unificada e della successiva Limba sarda comuna. Un’iniziativa che è andata avanti non senza discussioni e polemiche anche accese. Per questo motivo credo che, nell’imminenza della stagione costituente della nostra nuova autonomia, sia opportuno fare tesoro delle esperienze acquisite e procedere agli aggiustamenti necessari per evitare che cali dall’alto l’idea di uno standard scritto ufficiale che porti verso la deriva di una lingua sarda imposta per ragioni politiche.
Premesso che una lingua è, e rimane, viva fino a quando c’è chi la parla e non per disposizione di una norma di legge, dobbiamo porci il problema di come, e se, portare a sintesi le cinque macro aree linguistiche dell’Isola. Ciò rende necessario partire dalla lingua sarda effettivamente parlata, in tutte le varianti, evitando di creare un prodotto artificiale, studiato a tavolino e imposto dall’alto. Un processo di unificazione, dunque, che dovrà essere promosso in maniera democratica, nei modi e nei tempi.
Esso potrà formarsi sfruttando tre assi portanti: la scuola, i mezzi di informazione e la cultura che, partendo dalle parlate locali, possano maturare un percorso di conoscenza, il più ampio possibile, per arrivare ad acquisire una forma scritta e parlata che derivi dal comune patrimonio lessicale e letterario di tutti i territori sardi. Penso, per esempio, alla redazione di una enciclopedia del sardo dalla quale trarre una forma di linguaggio scritto che unisca tutti gli elementi comuni della nostra lingua, sia grammaticali che lessicali, senza relegare a forma dialettale le varianti esistenti.
Attraverso questa strada si potrà arrivare a creare una lingua sarda promossa dalla partecipazione di tutte le componenti territoriali che contraddistinguono le differenti ricchezze linguistiche locali, così come sono state tramandate, custodite e preservate.

CLAUDIA LOMBARDO
* Presidente del Consiglio regionale

Est on line su lìburu “Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda” chi eus a presentai custu sàbudu.
Is chi funt interessaus ndi-ddu podint scarrigai de su link in bàsciu.

Arrègulas

 

SÀBUDU SU 18 A IS 10.00 DE A MANGIANU IN CASTEDDU

– PALAZZO REGIO, PIAZZA PALAZZO –

SA PROVÌNCIA DE CASTEDDU

E SU COMITAU SCIENTÌFICU PO SA NORMA CAMPIDANESA

 

ANT A PRESENTAI SU LÌBURU “Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda”; SEIS TOTUS CUMBIDAUS A BENNI po afortiai sa lìngua nosta e dda incarrerrai a fai su tretu democràticu chi depit fai po chi siat sa lìngua de TOTUS IS SARDUS!!!

Su lìburu Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda chi sa Provìntzia de Casteddu e su Comitau Scientìficu chi ddu at fatu ant a presentai in Casteddu, Palazzo Regio, sàbudu 18 de su mesi de argiolas 2009 a is de 10.00 de a mangianu proponit unu Campidanesu chi a su scriri e a is intrànnias suas ddu potzant connosci e achipi totus.

Difatis su Campidanesu chi is Arrègulas proponint est su Campidanesu generali (o comunu), imperau in poesia pruschetotu de is cantadoris campidanesus, e chi apicigat giai a pari cun sa bariedadi diatòpica de giossu, chi movit de Casteddu e sprundit a is Logus a su costau cosa sua, conca a is duus orus de mari.

Su lìburu no timit de spricai ita est su Sardu: totu su chi pertocat is duas bariedadis de sa lìngua sarda, su Campidanesu e su Logudoresu E duncas de s’ora chi sa lìngua sarda est una, a duas bariedadis, tocat a fueddai de unu standard de sa lìngua (su de sa lìngua sarda) a duas normas: sa norma de su Campidanesu (chi su Comitau Scientìficu e sa Provìntzia de Casteddu ant a proponni sàbudu 18 in Casteddu), e sa norma de su Logudoresu (chi est ancora de fai)

In prus, de s’ora chi a ndi achipi una lìngua de parti de unu pòpulu no est cosa de pagu, e giai mai in sa stòria una chistioni diaici at pigau unu sètiu democràticu, sa Provìntzia de Casteddu e su Comitau Scientìficu funt de su parri ca s’achipimentu ddu at a fai su Consillu Provintziali de Casteddu agoa de ai intèndiu su parrimentu e is propostas de totus.

Duncas sàbudu 18 nemus presentat unu lìburu giai acabau, ma unu lìburu de amellorai. Is propostas de amelloramentu o pediduras depint lompi aìnturu de una dii chi at a essi nada in s’atòbiu de su 18 e in s’imprenta, a is indirìtzius (chi agatais puru in su cumbidu) e chi funt su curreu eletrònicu: comitaunormacampidanesa@gmail.com; o su forum (chi at a aberri de su 19 de su mesi de argiolas): http://comitaunormacampidanesa.forumup.it; àteras informatzionis si podint arriciri a su nùmeru 348 72 33 653 de su telefoneddu.

 

******************************************************************

Il libro “Regole per ortografia, fonetica, morfologia e vocabolario della Norma Campidanese della Lingua Sarda”, che la Provincia di Cagliari e il Comitato Scientifico che lo ha realizzato presenteranno a Cagliari presso il Palazzo Regio in Piazza Palazzo sabato 18 luglio alle ore 10.00, propone un Campidanese che, per ciò che concerne l’ortografia e le caratteristiche della lingua, possa essere riconosciuto e accolto da tutti.

Infatti il Campidanese proposto dalle Arrègulas è il Campidanese generale (o comune), usato in poesia soprattutto dai cantadoris campidanesi, e corrispondente pressappoco alla varietà diatopica meridionale, che si estende dal capoluogo e l’immediato hinterland lungo le due fasce costiere.

Il libro non teme di dare una definizione di Sardo: tutto ciò che riguarda le due varietà letterarie della lingua sarda, il Campidanese e il Logudorese;

E allora dal momento che la lingua sarda è una, con due varietà, bisogna parlare di uno standard linguistico (quello del sardo) con due norme: la norma del Campidanese (che il Comitato Scientifico e la Provincia di Cagliari proporranno sabato 18 a Cagliari) e la norma del Logudorese (che è ancora da scrivere).

Inoltre, dal momento che l’accogliere una lingua da parte di un popolo non è argomento di poco conto, e considerando pure che quasi mai scelte di questo tipo hanno preso una via democratica, la Provincia di Cagliari e il Comitato Scientifico sono del parere che l’adozione andrà formalizzata dal Consiglio Provinciale, dopo aver sentito l’opinione e le proposte di tutti.

Dunque sabato 18 non verrà presentato nessun libro definitivo, ma un libro da migliorare. Le eventuali proposte di miglioramento o quesiti devono pervenire entro una data che verrà comunicata nell’incontro del 18 e poi sulla stampa agli indirizzi (che si trovano pure nell’invito) e che sono: l’indirizzo di posta elettronico comitaunormacampidanesa@gmail.com; o il forum (in funzione dal 19 luglio): http://comitaunormacampidanesa.forumup.it; altre informazioni verranno rilasciate telefonando al numero di cellulare 348 72 33 653.

Cumbidu