Sàbudu 29 de su mesi de donniasantu a is 10:00 de a mangianu in s’aposentu de sa Fondatzioni Banco di Sardegna at a essi presentau su lìburu La Strega dei Bottoni/Sa Mainàrgia de is Butonis, tradùsiu in sardu de Oresti Pili. Sa Mainàrgia de is Butonis est un’àteru lìburu scritu in sa norma campidanesa de is Arrègulas, chi amostat ca cussa norma est sèmpiri prus imperada

Locandina Mainàrgia

Locandina

S’Acadèmia ponit in custa pàgini, po chi (affinché) totus ddu potzant ligi, s’artìculu de prof. Eduardo Blasco Ferrer, Ordinario di Linguistica sarda de s’Universidadi de Casteddu, chi est bessiu in s’Unioni Sarda su 29 de su mesi-de-idas (dicembre) de su 2013:

Il-sardo-una-seconda-lingua-con-una-storia-straordinaria

S’artìculu andat in sètiu (è coerente) cun su chi s’Acadèmia at sèmpiri nau po su chi pertocat (riguarda) su standard de sa Lìngua sarda.

Parrimentu (opinione)de s’Acadèmia est difatis chi su Sardu intrit in sa scola a comenti materia curricolare e de s’ora (dal momento) chi intrat depit essi sa lìngua-de-lati (lingua materna) de is pipius.

Duncas is pipius chi narant e intendint in domu e in sa bia àcua, lìngua, tenint s’arraxoni (hanno il diritto) de tenni maistus chi nerint àcua, lìngua e lìburus aundi ddoi siat scritu àcua, lìngua, e de podi imperai totu sa literadura stravanada (meravigliosa) de milli annus a oi scrita in Campidanesu.

Su pròpiu arraxonu (discorso) balit po is pipius chi narant e intendint in domu e in sa bia abba, limba

Duncas custu podit essi assegurau sceti cun su Sardu a duas Arrègulas, s’Arrègula de su Campidanesu e saRègula de su Logudoresu.

A ponni (obbligare) a nai e a scriri a is pipius de Campidanu abba, limba e aici nendi, a comenti iat a bolli sa LSC, est a no andai in sètiu (non essere coerenti) cun s’arraxoni de s’òmini (i diritti dell’uomo).

Su pròpiu arraxonu (discorso) balit po is pipius de is famìllias chi fueddant s’Aligheresu, su Gadduresu, su Tabarchinu e su Tataresu.

Sa Sardìnnia depit amostai, peri (attraverso) su Parlamentu e su Guvernu suus, de essi bona (capace) de ndi apariciai (allestire) una lei apitzus de sa Lìngua sarda chi arrespetit a totus, a is prus minorias chi nci funt in Sardìnnia (Aligheresa, Gadduresa, Tabarchina e Tataresa) e a totu su Sardu, a su chi narat àcua, lìngua e a su chi narat abba, limba.

Po sa primu borta eus tramudau (tradotto) in italianu is fueddus chi pensaus potzant essi tostaus (ostici) a cumprendi, pruschetotu (soprattutto) po chini est acostendi-sì imoi a su Sardu e finsas po chini su Sardu ddu fueddat ma dd’iat a bolli fueddai sèmpiri mellus, mancai cun fueddus sèmpiri prus sardus e sèmpiri prus pagu stràngius.

Innoi s’artìculu in .PDF.

Artìculu de Cesare Giombetti pigau de cagliaripad.it.
Copertina
L'”Acadèmia de su Sardu onlus” propone un’alternativa alla Limba sarda Comuna (LSC), chiedendo l’istituzionalizzazione della lingua sarda nelle sue due varianti e delle altre lingue presenti nell’Isola, le cosiddette alloglotte
Il 13 novembre, a Carbonia, si è svolta la conferenza di presentazione del libro “Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda a incuru de su Comitau Scientìficu po sa Norma Campidanesa” della Alfa Editrice, curato dal Comitato scientifico per la norma campidanese del sardo standard.

L’appuntamento è stato un’occasione per coltivare il dibattito relativo alle possibilità della lingua sarda. Da anni si discute infatti su quale possa essere la soluzione per istituzionalizzare e normare il sardo, con una vera e propria lotta tra fazioni. Le opzioni in campo fino a oggi erano varie e la polemica si è accesa in questi anni in particolare sull’opportunità dell’utilizzo di una lingua sarda unica, la cosiddetta Limba Sarda Comuna (LSC).

Chi sostiene quest’opzione teorizza che l’unificazione possa dare maggior forza istituzionale e maggiore facilità di codificazione, anche per risolvere le questioni “burocratiche”, ovvero avere un unico idioma per i documenti e per l’insegnamento.

Da sempre però questa possibilità ha generato dissapori, a causa della forte diversità fra le due macro-varianti (logudorese-nuorese e campidanese). Si parla di varianti “macro” e non semplici proprio perché c’è possibilità di comprensione reciproca, ma ostacolata dalle differenze non minimali.

L'”Acadèmia de su Sardu onlus” propone una soluzione al problema, chiedendo l’istituzionalizzazione del sardo nelle sue due varianti e delle altre lingue presenti nell’Isola, le cosiddette alloglotte (sassare, gallurese, algherese, tabarchino).

In questo modo ci sarebbero due parlate da codificare, il nuorese-logudorese e il campidanese. Si parlerebbe di “sardu a duas càmbas” (sardo a due gambe). L'”Acadèmia” propone dunque delle norme per il campidanese, già adottate dalla Provincia di Cagliari, dal Comune di Capoterra e dal Comune di Mogoro, basate sulla letteratura di riferimento, ovvero le improvvisazioni dei “cantadoris” che già avevano creato una sorta di campidanese unico de facto.

Oreste Pili, presidente dell'”Acadèmia” e docente di lingua tedesca e sarda definisce la LSC come un atto di tipo fascista, paragonabile proprio alla legge gentiliana del ’23 che puntava alla scomparsa dei dialetti.

Per il presidente si tratta di una vera e propria battaglia per ristabilire la democrazia. In quest’ottica, il 18 ottobre è stata redatta una lettera indirizzata alla Regione Sardegna e volta al riconoscimento delle due parlate e all’obbligatorietà dell’insegnamento nelle scuole.

Tutte le iniziative dell'”Acadèmia” sono elencate nel blog di riferimento.

Sa dii mèrculis su 13 de donniassanti s’Assòtziu Culturali S’Ischiglia, cun s’amparu de su CSC de sa Società Umanitaria, at a presentai sa cunferèntzia apitzus de “Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda a incuru de su Comitau Scientìficu po sa Norma Campidanesa”.

Ant a chistionai Oreste Pili de su Comitau Scientìficu, presidenti de s’Acadèmia de su Sardu onlus e su Coru Polifònicu “Su Conti” de Serbariu, dirìgiu de Antonino Collu su maistu,

Sa cunferèntzia at a inghitzai a is 17:30 in s’aposentu mannu Velio Spano, bia della Vittoria 96 in Carbònia.

Bos’arrecumandaus de fai a ora.

 

Copertina

Comenti est scritu in sa nova de su Comunu:

“Po sa primu borta s’introdusidura est in duas lìnguas, in sardu e in italianu. Custu po amostai chi su sardu podit argumentai una matèria tènnica e spetziali puru che a su cumpudu”.

Innoi eis a agatai sa nova e su .PDF de su cumpudu, unu traballu scritu ponendi infatu a is “Arrègulas“.

Su 10 de custu mesi in su cìrculu sardu de Berlinu ant a fai una presentada de Arrègulas.

S’arrelata dda at a sterri Ivo Murgia, coautori de su traballu e cumponenti de su diretivu de s’Acadèmia de su Sardu onlus.

Sa presentada dda ant a fai in su “Caffè degli Artisti” in Berlinu etotu e at a essi totu in sardu cun sa tradusidura in italianu e tedescu.

S’Acadèmia si-ndi prexat de custu acontèssiu e pigat parti a sa faina comenti a “sponsor” de sa cosa.

“IS ARRÈGULAS DE SU SARDU CAMPIDANESU IN ASSÈMINI”

Arrelatadoris:

Amos Cardia: “Su bilinguismu perfetu e su standard”

Stèvini Cherchi: “Is Arrègulas: candu, comenti e poita ddas imperai”

Apariciadoris:

Assòtziu Culturali “Acadèmia de su Sardu Onlus”

cun s’agiudu de s’Assòtziu Culturali “TEATRO ARKA (H.C.E.)”

Giòbia su 20 de Maju de su 2010 a is 7 de a merii in Assèmini

in su “Spazio Arka”, bia Tevere 47

COMUNICAU

S’Acadèmia de su Sardu onlus si-ndi prexat de s’afillamentu de is Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda, avotada a totòmini de su Consillu Provìntziali de Casteddu su 17 de martzu 2010.

De imoi ainnantis at a essi custa sa norma de arreferimentu po totu is comunicatzionis in sardu-campidanesu de sa Provìntzia de Casteddu.

De sa publicatzioni is Arrègulas (18 de argiolas 2009) a s’afillamentu (17 de martzu 2010) nci funt passaus otu mesis, chi funt serbius a intendi arraxonamentus e arregolli parrimentus asuba de sa norma proposta, amostendi aici, de parti de sa Provìntzia, gana de fai sa cosa a manera democràtica.

Sa norma afillada su 17 de martzu no dda ant imbentada is Autoris de is Arrègulas o custa delìbera de sa Provìntzia; nci at sèculus de literadura sarda a nosi-dda amostai, sèculus chi funt finas su fundamentu de custa proposta etotu. De sèculus custa literadura s’amostat e caminat a duas cambas; sa de su campidanesu e sa de su  logudoresu, e custu est acontèssiu de sei, ca ddu ant bòfiu is Sardus, chi in sa stòria ant sèmpiri prefertu de pigai custu sètiu. Funt is Sardus etotu chi nos’inditant su sètiu chi nosu seus faendi.

Custu sceti est po nosu su tretu chi fait a fai: una lìngua sarda, e torraus a nai una, a duas normas, sa norma campidanesa e sa norma logudoresa, arrespetendi su connotu literàriu e sa bolontadi de is Sardus. Unu tretu impari chi arrespetat is diferèntzias e s’arrichesa de sa lìngua sarda e no una lìngua pesada apitzus de standard chena de stòria e chena de literadura chi is Sardus no ant a cumprendi mai.

Campidanesu e logudoresu tenint sa pròpiu bellesa e sa pròpiu dinnidadi. Ambaduus tenint una stòria e una literadura, una sienda stravanada chi depit essi su fundòriu de una polìtica linguìstica democràtica diaderus e de unioni.

Po imoi no nci funt is conditzionis po una norma sceti, ni s’agatat una lei italiana o europea chi nosi pongat a ddu fai e nimancu s’agatat unu guadàngiu polìticu. Castiendi a sa stòria is Sardus ant acèrriu is duas normas, comenti nos’amostat sa literadura sarda, e custu no at mai strobau su si cumprendi apari, ni podit firmai su si ponni a pari de su Pòpulu Sardu de peruna manera, comenti nos’amostant is esemprus internatzionalis.

Su spìridu de una polìtica linguìstica de unu standard a duas normas est modernu e democràticu e cunforma su spìridu de sa lei 482/99 de su Stadu italianu chi chistionat de minorias linguìsticas stòricas e duncas campidanesu e logudoresu, po su sardu etanti, e no de àterus imbentus linguìsticus de achipi amarolla o de una fueddada sceti.

Narendi custu nosu no boleus nai ca s’òmini no potzat o depat lompi in su tempus benidori a una norma sceti; po contras seus de su parrimentu ca is Sardus depint traballai totus po ddoi lompi, sceti ca sa norma, si est una, ndi depit bessiri a pillu de su traballu de totu is chi fueddant su sardu e no de chini est sètziu in d-una mesa. In custa manera arrespetaus su chistionai de totus e sa norma ndi bessit a pillu de sa conca e de sa lìngua de su pòpulu. Custa est democratzia linguistica.

Duncas nosi parint foras de su tempus e contras de sa democratzia pensamentus comenti “una lìngua, una natzioni”, foras de sa stòria e fillas de su peus centralismu linguìsticu a sa moda napoleònica, po no nai tirannia. Sa Sardìnnia chi boleus nosu tenit culturas medas e est arrespetosa de s’arrichesa linguìstica de su logu suu.

Emus a bolli chi su tretu chi seus faendi sighessit, cun is àterus passus de ponni in custu mori, e chi s’impìnniu de sa Provìntzia podessit sighiri finas in sa legisladura noa e chi is àteras provìntzias puru podessint ponni infatu a s’esempru bonu de sa de Casteddu.

COMUNICADU

S’Acadèmia de su Sardu onlus si-nde alligrat chi su Cossizu Provinciale de Casteddu apat aprovadu, botande-las a una boghe, sas “Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda”.

Dae como in susu at a esser custa sa norma de riferimentu pro totu sas comunicatziones in sardu campidanesu de sa provìntzia de Casteddu.

Dae sa publicatzione de sas “Arrègulas” (18 de trìulas 2009) a s’aprovassione (17 martu 2010) che sun passados oto meses, chi sun serbidos pro intender resonos e collire parrer subra de custa proposta, mustrande  goi,  dae parte de sa Provìntzia, s’idea de fagher sa cosa in manera democràtica.

Sa norma aprovada su 17 de martu non l’an imbentada sos Autores de sas “Arrègulas” o custa delìbera de sa Provìntzia; ma sun sos sèculos de literadura sarda a no-las amustrare, sèculos chi fin finas sos fundales de custa proposta etotu. Dae sèculos custa literadura si mustrat e caminat a duas cambas: sa de su campidanesu e sa de su logudoresu, e custu est capitadu de sesi, ca l’an chèrfidu sos Sardos,  chi in s’istòria an semper seberadu de sighire custu caminu. Fin sos Sardos etotu chi nos an inditadu su caminu chi nois semus sighinde!

Custu solu est su caminu chi nos tocat a fagher: una limba sarda,  e torramus a narrer una, cun duas normas, sa norma campidanesa e sa norma logudoresa, sighinde sos inditos de sa literadura e sa bolontade de sos Sardos. Unu caminu paris chi respetat sas difenèssias e sa richesas de sa limba e no una limba fraigada e serrada inintro unu standard chene istòria e chene literadura chi sos Sardos no an a cumprender mai.

Campidanesu e logudoresu tenen cadaunu sa bellesa e sa dinnidade sua. Ambasduas tenen un’istòria e una literadura, una sienda manna e larga chi depet esser sa pranta inue fundare sa polìtica limbìstica democràtica aberu e de aunione.

Pro como non bi sun sas condissiones pro seberare una norma sola, ne s’agatat una leze italiana o europea chi nos oblighet a lu fagher  e non b’est mancu unu balanzu polìticu. Si apompiamus s’istòria, sos Sardos an seberadu sas duas normas, comente nos dimustrat sa literadura sarda, e custu no est istadu  mai  de  istrobu pro nos cumprender apare, ne podet blocare s’unidade de su pòpulu sardu  in peruna manera, comente nos dimustran sos esèmpios internatzionales.

S’idea de una polìtica limbìstica de unu istandard cun  duas normas est modernu e democràticu e respetat sos inditos de sa leze 482/99 de s’Istadu Italianu chi chistionat de minorias limbìsticas istòricas e duncas de logudoresu e de campidanesu, pro su sardu, e non de àteros imbentos limbìsticos cun impòsitos a malagana o de una manera sola de la faeddare.

Narande custu nois no est chi non cherimus chi si potat o depat arribare unu cras a una norma ebia, antzis semus de su parrer chi sos Sardos depan traballare totus paris pro arribare pròpriu a una norma sola, ma custa depet essire a campu dae sos chi faeddan su sardu e non depet esser su frutu de chie si l’imbentat sètiu in d-una mesa. In custu modu respetamus su chistionare de totus e sa norma est frutu de sos pessos e de sa limba de su pòpulu. Custa est democratzia limbìstica.

Duncas nos paren foras de su tempus e contra de sa democratzia pessos comente « una limba, una natzione », foras de s’istòria e fizas de su peus centralismu limbìsticu a sa moda de Napoleone, pro non chistionare de tirannia. Sa Sardìnnia chi cherimus nois, tenet medas culturas e est rispetosa de sas richesas limbìsticas de su logu suo.

Diemus cherrer chi su tretu de caminu chi semus faghende sighet, cun sos àteros passos e chi s’impìnniu de sa provìntzia de Casteddu potat sighire finas in sa legisladura noa e chi sas àteras provìntzias puru esseren postu fatu a su bonu esèmpiu de sa de Casteddu.

COMUNICATO

L’Acadèmia de su Sardu onlus saluta con soddisfazione l’adozione delle Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda, votata all’unanimità da parte del Consiglio Provinciale di Cagliari il 17 marzo 2010.

D’ora in avanti sarà questa la norma di riferimento per tutte le comunicazioni in sardo-campidanese della Provincia di Cagliari.

Dalla pubblicazione del libro Arrègulas (18 luglio 2009) all’adozione (17 marzo 2010), sono trascorsi otto mesi, utili ad aprire un dibattito e cogliere pareri, dimostrando così, da parte della Provincia, la volontà di fare le cose in modo democratico.

La norma adottata il 17 marzo non è stata inventata dagli Autori delle Arrègulas o da questa delibera della Provincia, e sono là a dimostrarlo secoli di letteratura sarda, i quali sono anche la base della proposta stessa. Da secoli questa letteratura è bipartita, in campidanese e in logudorese, e ciò è avvenuto spontaneamente per volere dei Sardi, che hanno storicamente preferito questa soluzione. Sono i Sardi stessi dunque che ci indicano il cammino che noi ora stiamo percorrendo.

Questo è per noi l’unico cammino possibile: una lingua sarda, e ripetiamo una, con due norme, la norma campidanese e la norma logudorese, nel rispetto della tradizione letteraria e della volontà dei Sardi. Un cammino comune nel rispetto delle differenze e della ricchezza della lingua sarda e non costruita su degli standard senza storia e senza letteratura che i Sardi non potranno mai accettare.

Campidanese e logudorese hanno pari bellezza e pari dignità. Entrambi hanno una storia e letteratura, un patrimonio straordinario che deve essere la base di una politica linguistica veramente democratica e di unione.

Non esistono al momento le condizioni per una sola norma, né esiste una particolare legge italiana o europea che lo imponga e nemmeno esiste un’opportunità politica. Storicamente i Sardi hanno preferito la doppia norma, come dimostra la letteratura sarda, e questo non ha mai impedito la reciproca comprensione né può ostacolare l’unione del Popolo Sardo in nessun modo, come ci dimostrano gli esempi internazionali.

Lo spirito di una politica linguistica di uno standard a doppia norma è moderno e democratico e conforme allo spirito della legge 482/99 dello Stato Italiano che parla di minoranze linguistiche storiche e quindi campidanese e logudorese, nel caso sardo, e non di altre invenzioni linguistiche calate dall’alto o di una  sola macro-variante.

Con ciò non si vuol dire che non si possa o debba giungere un domani ad una norma unica; anzi crediamo che sia doveroso che i Sardi si impegnino tutti a raggiungere quest’obiettivo, ma la norma unica deve essere il risultato di un lavoro dei parlanti e non il risultato di chi sta dietro una scrivania. In questo modo rispettiamo la parlata di tutti e la norma sarà frutto dei pensieri e della lingua del popolo. Questa è democrazia linguistica.

Dunque ci paiono anacronistici e antidemocratici slogan del tipo una lingua, una nazione, antistorici e figli del peggiore centralismo linguistico di stampo napoleonico per non dire tirannico. La Sardegna che vogliamo noi è multiculturale e rispettosa della ricchezza linguistica del suo territorio.

Auspichiamo che il cammino intrapreso continui, con gli altri passi da compiere in questo senso, e che l’impegno della Provincia abbia continuità anche nella nuova legislatura e che così pure le altre province sarde possano seguire il buon esempio di quella di Cagliari.

Teneus su praxeri de pubricai sa delìbera stòrica de sa Provìntzia de Casteddu, de su 17 de martzu de su 2009, chi at aprovau s’afillamentu de su standard campidanesu de sa Lìngua Sarda de is Arrègulas. Una detzisioni giusta, pigada a totòmini, chi fait onori a s’enti casteddaju e chi at marcau una dii de importu mannu po su sardu. Custu sceberu iat a depi essi de esempru finsas po is àteras provìntzias chi bolint mandai ainnantis una polìtica linguìstica arrespetosa, moderna e democràtica.

Delìbera

De unas cantu cidas in s’arrevista de arti “Art Report” ddoi at un’artìculu in sardu apitzus de sa lìngua sarda e de àteras chistionis. Sa faina est a incuru de Oresti Pili, chi, mancu a ddu nai, est scriendi-ddu cunforma a is Arrègulas.

Is aprètzius nostus bandant a Art Report chi at fatu custu sceberu giai chi, sendi un’arrevista de arti, giòvuna e moderna, no si-ndi scarescit de su sardu e custu est de importu mannu po sa lìngua nosta.

Is nùmerus bècius fait a si-ddus ligi on line puru.

Art Report